Nieodłącznym elementem krajobrazu gminy Kamienna Góra, przypominającym o jej historii i dziedzictwie, są dumnie wznoszące się na tle Gór Sudeckich dwie wieże barokowej Bazyliki Mniejszej wraz z zespołem klasztornym w Krzeszowie. Upiększany przez stulecia, w zgodnej ocenie znawców stanowi najwspanialszy monument pocysterski w Europie Środkowej, nosząc miano "perły europejskiego baroku".

Zwiedzając krzeszowski obiekt nie sposób również nie zauważyć innych, mniejszych kamiennych arcydzieł, nierzadko ledwo wyrastających z traw, które także stanowią ważne i ciekawe dziedzictwo tej ziemi. Mowa o pomnikach średniowiecznego sądownictwa, czyli: pręgierzu, „stole sądowym” i kamiennych krzyżach (zwanych potocznie "pokutnymi").

Gmina jest jedną z nielicznych w Polsce, na terenie której znajduje się tak wiele tego typu obiektów. Kamienny "Stół Sądowy" w Kochanowie (ok. 8 km od Krzeszowa, niebieski szlak) to ewenement nie tylko w skali kraju, ale i Europy, gdyż niewiele podobnych zachowało się do czasów współczesnych. Składa się on z kamiennego stołu, wokół którego ustawionych jest 8 niewielkich siedzisk. Przed wiekami właśnie przy tym stole, podczas publicznych rozpraw, zapadały prawomocne wyroki sądowe. W owych czasach działały we wsiach dwa sądy: wiejski ławniczy, w którym uczestniczył sołtys i siedmiu ławników, drugi sąd to sąd kościelny. Zgodnie z obowiązującym prawem, strony mogły wybrać sąd rozpatrujący ich sprawy. Rozprawy zawsze jednak toczyły się publicznie i pod gołym niebem.

Innymi równie rzadkimi pomnikami średniowiecznego sądownictwa są pręgierze zwane również "słupami hańby". Wystawienie pod pręgierz było jedną z najdotkliwszych kar, gdyż poza dotkliwą chłostą oznaczało również całkowitą utratę czci i honoru, wykluczenie ze społeczności, prawa piastowania stanowisk publicznych, noszenia broni, czy odbywania służby wojskowej.

Pręgierz spełniał bardzo ważną rolę wychowawczą, dlatego też o prawo jego posiadania ubiegały się miasta, wsie a nawet poszczególne majątki ziemskie. Do dnia dzisiejszego doskonale zachował się pręgierz w Krzeszowie. Prawo średniowieczne nakładało na zabójcę również pokutę osobistą. Miał on bowiem obowiązek wykucia w kamieniu krzyża lub postawienia kapliczki. Stawiano je ku przestrodze innym, nie tylko w miejscach gdzie popełniono zbrodnie, ale także tam gdzie często pojawiały się duże grupy ludzi np. w okolicy kościołów, przy skrzyżowaniach ważniejszych dróg itp.

Na terenie gminy Kamienna Góra do chwili obecnej zachowało się 8 tego typu krzyży kamiennych (Raszów, Szarocin, 2 w Krzeszowie, Krzeszówek, Gorzeszów, Kochanów, Pisarzowice). Do niedawna można było jeszcze podziwiać kamiennej krzyże w Rędzinach i Leszczyńcu. Wędrówka śladem pomników średniowiecznego prawa to wspaniała okazja do poznania pasjonującej historii i dziedzictwa naszego regionu, to podróż bardzo emocjonalna, pouczająca, podróż śladami ludzkich losów zaklętych w kamień.

Wracaj do poprzedniej strony »

Komentuj ofertę